Środki na ekoinwestycje z nowego budżetu unijnego.

Środki z nowego budżetu unijnego na lata 2021 – 2027 zaczną być dystrybuowane do beneficjentów w tym roku. Jeszcze nigdy w historii Unii Europejskiej tak duża pula nie była przeznaczona na wspieranie inwestycji ekologicznych.

Długo czekaliśmy na uruchomienie nowej unijnej perspektywy, ale moment ten nadszedł i żeby sięgnąć po unijne dotacje, przedsiębiorcy muszą myśleć o nowych udoskonaleniach. Kierunek, w którym podąża Europa i świat jest jeden, a główne hasła to innowacje i ekologia. Zmienia się znacząco świadomość wszystkich najważniejszych graczy życia gospodarczo-społeczego w zakresie ochrony środowiska: społeczeństwa, rządzących, przedsiębiorców, naukowców. Ta wszechstronność i kompleksowość zaangażowanych w transformację ekologiczną podmiotów spowoduje, że po zakończeniu aktualnego okresu budżetowania unijnego będziemy jako Polska i Europa w zupełnie innym miejscu – z dużo bardziej ekologicznym przemysłem, z dużo bardziej świadomym postaw ekologicznych społeczeństwem, z rządzącymi nastawionymi na umacnianie i wspieranie tych postaw. Ochrona środowiska i innowacje są trendem nieodwracalnym.

W nowym budżecie unijnym na lata 2021 – 2027, z którego środki są właśnie uruchamiane, będzie wiele możliwości finansowania inwestycji ekologicznych. Najważniejsze programy, z których mogą skorzystać przedsiębiorcy, to Program Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG), Program Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko (FENIKS), fundusze regionalne zarządzane przez marszałków województw i dystrybuowane przez poszczególne urzędy marszałkowskie, Program Horyzont Europa, Program Life.

Potrzeby finansowania inwestycji związanych z ochroną środowiska stale rosną i wynikają głównie z konieczności pogodzenia rozwoju gospodarczego
z dbałością o stan środowiska. Z tego względu finansowanie unijne będzie udzielane głównie tym przedsiębiorcom, które zdecydują się na udział w zielonej i cyfrowej transformacji – premiowane będą rozwiązania w postaci produktów i usług, które wspierać będą walkę z negatywnymi zmianami klimatu, globalnym ociepleniem, ukierunkowane na ekoinnowacje i innowacje cyfrowe.

Scenariusze dla przedsiębiorcy

Żeby sięgnąć po dotacje na innowacje w obszarze ochrony środowiska przedsiębiorca może wybrać kilka scenariuszy – patrz ramka. Wskazane działania można realizować samodzielnie z udziałem własnych zasobów kadrowych lub we współpracy z naukowcami i jednostkami naukowymi: uczelniami, instytutami badawczymi, centrami badawczo- rozwojowymi. Każda wyższa uczelnia w Polsce ma jednostki współpracujące ze środowiskiem biznesu. Podmioty takie mogą mieć różne nazwy, np. centrum transferu technologii, biuro projektów (np. Centrum Innowacji i Przedsiębiorczości Politechnik Łódzkiej, Centrum Zarządzania Innowacjami i Transferem Technologii Politechniki Warszawskiej, Instytut Badań Stosowanych Politechniki Warszawskiej, Centrum Inkubacji i Transferu Technologii przy Politechnice Śląskiej).

Każdy zainteresowany taką współpracą przedsiębiorca może zweryfikować ofertę dowolnej uczelni w Polsce. Bardzo dobrym źródłem wiedzy, ofert i możliwości współpracy jest Sieć Badawcza Łukasiewicz, do której wchodzą 22 instytuty badawcze. Jest to jedna z największych sieci badawczych w Europie, specjalizująca się w obszarach: inteligentna i czysta mobilność, transformacja cyfrowa, zdrowie, zrównoważona gospodarka i energia. Sieć Badawcza Łukasiewicz oferuje kompleksową pomoc w pracach B+R, prowadzi całą gamę badań i certyfikacji na potrzeby niemal wszystkich gałęzi przemysłu, oferuje dostęp do całej gamy opracowanych i przetestowanych już rozwiązań technologicznych. Instytuty działające w zakresie ochrony środowiska i ekologii to m.in.: Centrum Biogospodarki i Energii Odnawialnych (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski), Instytut Technologii Eksploatacji działający w ramach Sieci Badawczej Łukasiewicz, Centrum Innowacji i Biznesu (Politechnika Wrocławska).

Program FENG i Program FENIKS

Zasadniczą rolę w nowej perspektywie finansowej odegra Program FENG. Już teraz można wnioskować o dofinansowanie w ramach tzw. ścieżki SMART. Istotne jest, że projekty firm mają mieć formę modułową – przedsiębiorcy z sektora MŚP muszą zdecydować się na moduł obowiązkowy (prace B+R lub wdrożenie innowacji) oraz mogą wybrać moduł dodatkowy, m.in. „Zazielenienie przedsiębiorstw”, w ramach którego finansowane będą działania polegające na transformacji firm w kierunku zrównoważonego rozwoju oraz gospodarki o obiegu zamkniętym, w tym w rozwój nowych modeli biznesowych na to ukierunkowanych – zmiana myślenia przedsiębiorstw o całości prowadzonej działalności gospodarczej, uwzględnienia jej aspektów środowiskowych i przestawieniu jej na model cyrkularny: od wyboru kontrahentów i zasobów, przez projektowanie produktów i usług, aż po zrównoważoną produkcję i zarządzanie odpadami oraz cyklem życia produktów.

Ze środków FENG możliwe jest także uzyskanie Kredytu Ekologicznego. Ten nowy instrument, dostępny dla przedsiębiorców od maja 2023 r., będzie finansował działania polegające na transformacji przedsiębiorstw w obszarze efektywności energetycznej, takie jak np. modernizacja budynków czy też technologicznej linii produkcyjnej, budowa lub modernizacja infrastruktury odnawialnych źródeł energii, o ile wytworzona energia będzie wykorzystywana przez przedsiębiorstw wyłącznie do celów własnych. Z kolei w ramach Programu FENIKS przedsiębiorcy będą mogli uzyskać dofinansowanie w ramach działań koncentrujących się na efektywności energetycznej i rozwoju OZE. Środki unijne zostaną przekazane na projekty dotyczące m.in. modernizacji energetycznej budynków, podniesienia efektywności energetycznej procesów wytwórczych, systemów obiegu mediów w zakładzie, instalacji urządzeń OZE. Środki z FENIKS dofinansują także projekty dotyczące działań związanych z gospodarką odpadami oraz gospodarką o obiegu zamkniętym (np. przedsięwzięcia dotyczące zasobochłonności przyczyniające się m.in. do ograniczenia ilości wytwarzanych odpadów, zwiększenia wydajności materiałowej procesów technologicznych, wykorzystania jako surowców pozostałości i odpadów z procesów produkcji, wykorzystania w produkcji materiałów pochodzących z odzysku).

Stoimy u progu wielkiej transformacji ekologicznej, co wynika nie tylko z założeń Europejskiego Zielonego Ładu, ale przede wszystkim oczekiwań ludzi, którzy nie mogą i nie chcą dłużej ignorować negatywnych zmian klimatycznych. Na przedsiębiorców czekają wyzwania, które wymagają nakładów finansowych, zaangażowania i odważnych decyzji biznesowych.

By uzyskać dotacje w obszarze ochrony środowiska przedsiębiorca może wybrać następujące scenariusze:

1. Jeśli ma pomysł na innowacyjne rozwiązania, innowacyjne produkty, ale nie wie, jak je rozwinąć, może sfinansować przeprowadzenie prac badawczo-rozwojowych (B+R), samodzielnie z zespołem badawczym lub w partnerstwie z wybraną jednostką naukową.

2. Jeśli ma pomysł na innowacyjne rozwiązanie, a nie chce angażować się w proces badawczo-rozwojowy, może zweryfikować, czy w jednostkach naukowych dane rozwiązanie nie zostało opracowane i wówczas może je zakupić i wdrożyć wykorzystując unijną dotację.

3. Jeśli nie ma konkretnego pomysłu, ale jest otwarty na wdrażanie innowacji, może zweryfikować, jakie innowacje w interesującym przedsiębiorcę obszarze posiadają jednostki naukowe i wybrać takie, które szacuje, że przyniosą mu najwięcej korzyści, a następnie sfinansować ze środków unijnych ich wdrożenie w działalności swojego przedsiębiorstwa.